Schijnbegrip

Die vage Franse film van vrijdagavond herinnerde me aan mijn afstudeerscriptie van vijfentwintig jaar geleden met de titel: Schijnbegrip. Die ging over studietekst. De hypothese was: hoe meer studenten hun best moeten doen een tekst te begrijpen, hoe meer ze ervan zullen onthouden. Een experimentele groep studenten kreeg een tekst waaruit ik alle voegwoorden, structuurwoorden, samenvattingen en opsommingen had verwijderd. De controlegroep kreeg de originele tekst, waarin de auteur zo zijn best had gedaan het allemaal goed uit te leggen. Na wat statistische manipulatie kon ik met enige waarschijnlijkheid aantonen dat de experimentele groep uiteindelijk meer had onthouden dan de controlegroep. De lekker leesbare tekst had dus gezorgd voor schijnbegrip! Ik kreeg een acht en was doctorandus.
Die Franse film deed precies wat ik vijfentwintig jaar geleden met mijn studietekst deed. De maker haalde alle vanzelfsprekende verbanden eruit en liet het aan de kijker over om het zelf maar allemaal aan elkaar te knopen. Dat zorgt ervoor dat men nog wat langer met zo’n film bezig blijft. In tegenstelling tot de standaard blockbuster die je zo lekker van A naar B brengt, volgens alle wetten van het genre, zorgt de alternatieve film voor veel verwarring en interpretatiemogelijkheden. De kijker moet zelf aan het werk en onthoudt er daardoor meer van. Het verschil met de studietekst is wel dat iedereen er zijn eigen rode draad doorheen trekt afhankelijk van de eigen gevoelige snaar.
Wat voor onderwijs en film geldt, geldt vast ook voor overheidscommunicatie. We doen elke dag ons best begrijpelijke bewonersbrieven te maken, die de lezer aan de hand neemt langs de W’s van wie, wat, waarom en wanneer. Zullen we daar eens alle tekstverbanden uithalen en kijk of de bewoner dan minder naar de gemeente belt voor uitleg? Of laten we eens een associatieve vage film maken over zwerfvuil om te bezien of we ergens bij onze stadgenoten één van de vele snaren kunnen raken, zodat ze minder op de grond gooien. Ik denk dat ik hier weer een mooie afstudeeropdracht te pakken heb voor de studenten van de Hogeschool Utrecht.