Houvast

Nog nooit was kennis van het verleden zo irrelevant voor de toekomst. Ik hoorde deze uitspraak tijdens een lezing en schreef hem op. Gisteren vond ik hem weer terug tussen andere aantekeningen. De man die dat zei bedoelde dat ontwikkelingen in de wereld zo snel gaan, dat je je er eigenlijk nauwelijks meer op kunt voorbereiden. Wie wist er vijf jaar geleden bijvoorbeeld dat Google, Facebook en Twitter zo groot zouden worden dat daardoor een geheel nieuwe werkelijkheid zou ontstaan? En meer van die dingen.
De man was erg overtuigend, maar juist dan moet je opletten en zelf blijven nadenken. De stelling deugt namelijk niet. Om te beginnen is nog heel veel kennis hetzelfde en van buitengewoon praktische waarde. Zo is de kortste weg tussen A en B nog steeds een rechte lijn. Zonder zuurstof ga je dood. Met meer geld kun je meer kopen. En hoe harder je rijdt, hoe hoger de boete. Om maar eens wat te noemen.
Er is ook een bekend onderwijskundig argument dat zegt dat nieuwe kennis alleen kan worden verworven als er voorkennis is waarop het kan aansluiten. Mijn Turkse leerling die noch Duits noch Engels spreekt, heeft veel moeite met het verwerven van de Nederlandse taal. Hoe meer je weet van auto’s, hoe sneller je een scheepsmotor zult doorgronden. Als je de letters kent, zie je pas de woorden.
Natuurlijk is er ook kennis die veroudert. Wie weet nog hoe je een transistorradio repareert of een ouderwetse beeldbuis? Kan iemand nog programmeren in Pascal? De spreker had nog veel meer voorbeelden, maar dat bewijst de stelling niet. Vraag maar aan de weerman. De beste voorspeller voor het weer van morgen is het weer van vandaag.
Het is het collectieve geheugen dat ons in staat stelt vooruit te kijken en ons houvast geeft om de toekomst te begrijpen. Juist in deze tijd is kennis van het verleden relevanter dan ooit.