Burger

“Er zijn nog hoofden Communicatie die het over burgers hebben”, zei Betteke van Ruler vorige week met enige verontwaardiging. Het schaamrood vloog me naar de kaken, toen de emeritus hoogleraar en moeder van de communicatiewetenschap dat tegen ons zei. Ook op het stadhuis word ik regelmatig gecorrigeerd als ik iets zeg over de burgers van Almere. Beter is: inwoners of bewoners, zeggen de collega’s. Burgers heeft misschien iets oubolligs, maar de essentie van de weerstand heb ik nooit begrepen. Nu Betteke mij de mantel uitveegt, ben ik me er eens in gaan verdiepen. En dan blijkt het toch anders te zitten.
Even googlen leert mij dat ‘burger’ een staatsrechtelijk begrip is, dat de verhouding weergeeft tussen een persoon en de overheid. Burger ben je ten opzichte van ambtenaren en bestuurders. Sterker nog: de ambtenaar definieert de burger. Bij de politie is dat nog duidelijker. Daar ben je politieman of burger. Als een politieman niet herkenbaar wil zijn als politieman, dan gaat hij ‘in burger’. Ik ben jaren ‘burgerpersoneel’ geweest bij de politie. Dan hoor je er toch niet helemaal bij.
En daar zit ‘m de kneep. In het woord burgerparticipatie voel je dat meteen. Hoe goed bedoeld ook, het voelt niet gelijkwaardig. Het is in feite een gunst van de overheid dat de burger kan inspreken, mee kan praten en invloed heeft op de beslissingen die zij neemt. We hebben op dat gebied dan wel veel bij wet geregeld, de term ‘burger’ zet je meteen op je plaats.
Daarom spreken we bij de gemeente liever over inwoners in plaats van over burgers. Inwoners zijn mensen van vlees en bloed, waar je van kunt houden, waar je voor wilt zorgen of die je de ruimte wilt geven. Het geeft ons ambtenaren een goed gevoel. We willen het liefst op gelijke voet staan met de inwoners van onze stad.
Spreek je als ambtenaar over burgers, dan benadruk je impliciet een hiërarchische verhouding. Dat vinden we niet fijn en dat is dan niet politiek correct, terwijl het woord burger juist in die staatsrechtelijke context niet correcter kan zijn.