Godsdeeltje

Diep onder de indruk ben ik van de documentaire, die de VPRO woensdagavond laat uitzond, over de oerknal. Over de hele wereld werken duizenden mensen samen, op de toppen van hun kunnen, om het fundament van de natuurkunde te begrijpen. Onderzoeksgroepen en theoretici van universiteiten en instituten uit landen waarvan de regeringen soms lijnrecht tegenover elkaar staan, delen hun passie en kennis en proberen samen het mysterie te ontrafelen.
Essentieel voor het slagen van hun zoektocht is de grootste machine ter wereld: de deeltjesversneller van CERN in Genève, die acht miljard euro heeft gekost en waar mensen meer dan twintig jaar aan hebben gebouwd. Dat hebben ze gedaan met de enige bedoeling een theorie te bewijzen en meer te weten te komen over het ontstaan van alles, zonder garantie van succes en zonder economisch gewin. Ze zijn op zoek naar het Higgs-deeltje, ook wel het Godsdeeltje genoemd, de missing link in het standaard theoretisch model van de samenhang aller dingen. Wel theoretisch aangetoond in wiskundige berekeningen, maar nooit gezien in een fysiek experiment.
De documentaire duurt bijna twee uur en volgt gedurende vijf jaar twee hippe vogels in Princeton, die formules op ouderwetse schoolborden schrijven. Ze volgt een jonge vrouw die in de krochten van de deeltjesversneller kruipt en trots de meetapparatuur laat zien die vijf verdiepingen hoog staat opgesteld rondom de grote detector. We zien een oude hoogleraar, één van de grondleggers van de theorie, die zittend op een trapje op zijn laptop naar de belangrijkste presentatie uit zijn leven moet kijken. Gepassioneerde, zeer intelligente mensen, die huilen van blijdschap als het experiment uiteindelijk lukt en uit de miljoenen data van botsende deeltjes het statistische bewijs wordt geleverd dat het Godsdeeltje bestaat. Peter Higgs zelf zit er ook bij en hij is in tranen. Hij had niet verwacht dit bij leven nog mee te maken.
Ik bekijk de documentaire twee keer. Niet alleen om het een beetje beter te begrijpen, maar vooral om het gevoel van hoop, geloof en liefde vast te houden. Het gaat weliswaar over het universum en over de kleinste deeltjes, maar in wezen gaat het over de mens en waar hij toe in staat is. Het is een aangrijpend verhaal.