De wethouder heeft een baangarantie van een dag. Elke dag kan zijn eigen partij, de coalitie, of een meerderheid in de gemeenteraad het vertrouwen in hem opzeggen. Het kan soms om iets kleins gaan; een verkeerde uitspraak in de krant, een verdwenen declaratiebonnetje, of om iets groots: een miljoenenverlies, een ongeluk. Cruciaal is in beide categorieën het oordeel van de publieke opinie. Die bepaalt of de ene bestuurder het overleeft en de ander struikelt. Daarin speelt de woordvoerder, of liever: de communicatieadviseur, een belangrijke rol.
De weg van een bestuurder kent bananenschillen, valkuilen en bermbommen. Zijn communicatieadviseur is een verkenner op die verraderlijke weg en waarschuwt de bestuurder voor wat er op zijn pad komt. Liefst ruimt de verkenner de bananenschillen eigenhandig op, gooit hij een valkuil dicht of maakt hij een bermbom onschadelijk. En vooral dat laatste is niet ongevaarlijk.
Als een gemeentelijke organisatie een fout maakt, komen er klachten, protesten en stevige stukken in de krant. Dat is logisch. Het is ook vanzelfsprekend dat de wethouder dan excuses maakt of een toelichting geeft of maatregelen afkondigt. De communicatieadviseur zoekt alles uit, praat met alle betrokkenen, stelt een woordvoerderslijn op en voert soms namens de wethouder het woord. De wethouder wil niet dat er later nog lijken uit de kast komen, dus die wil alles weten.
En dan kan de bermbom ontploffen in het gezicht van de woordvoerder. Hij wordt een vervelende boodschapper. Hij vertelt de wethouder ook wat er mis is gegaan in de organisatie, of over de fouten die in het verleden zijn gemaakt, of over het onvermogen van de organisatie om het op korte termijn op te lossen. Hij klinkt als een klokkenluider. Hij trapt dan op de lange tenen van de topambtenaren, die de wethouder ‘niet wilden lastigvallen met de details’ of ‘die het eerst op ambtelijk niveau wilden oplossen’. De communicatieadviseur heeft zich dan ‘niet goed geínformeerd’ en ‘had niet eerst met de wethouder moeten spreken’. Nu is hij de gebeten hond. Hij heeft geen vrienden gemaakt op het hoogste niveau in de organisatie, en hij verliest bij hen het vertrouwen, wat zijn functioneren in volgende gevallen onmogelijk kan maken.
Nu kan de cultuur van de ambtelijke organisatie het verschil maken. Is er een veilig klimaat voor de communicatieadviseur, zodat hij zijn rol kan spelen voor de bestuurder? Of maakt de ambtelijke top de communicatieadviseur tot een heraut van de eigen agenda? Er is in ieder geval moed voor nodig om een professionele communicatieadviseur in je gelederen op te nemen en vrijuit zijn verkennend werk voor de wethouder te laten doen. En er is nog meer moed voor nodig een professionele communicatieadviseur te zijn.