Horizontalisering

De hoofden Communicatie van de vijfentwintig grootste gemeenten van Nederland kwamen vrijdag bijeen in Rotterdam. Met twee watertaxi’s spoten we op hoge snelheid over de Maas naar de SS Rotterdam, als een gezelschap notabelen in een James Bond film. Op het schip spraken we met wetenschappers over de trends in de samenleving en de staat van het communicatievak.
Eén van de kernthema’s was ‘horizontalisering’, de trend van toenemende gelijkwaardigheid en het verdwijnen van hierarchie. We leven steeds meer in een onderhandelingssamenleving, waarin we moeten samenwerken en rekening houden met ieders belang. Communicatie van de overheid is niet langer uitleggen wat ze van plan is, maar er voor zorgen dat iedereen met elkaar gesproken heeft, voordat ze een plan maakt. Tenminste zo wil de trend.
Op de SS Rotterdam zijn er twee trappenstelsels om te zorgen dat de gasten van de eerste klas en de tweede klas elkaar niet tegenkwamen. Het pluche en de lambriseringen getuigen van een tijd waarin het woord horizontalisering met champagne werd weggespoeld. Ook in de recente geschiedenis van het schip was er geen sprake van gelijkwaardigheid en hadden de huurders weinig inbreng toen hun woningbouwcoöperatie besloot het schip te kopen en op te knappen. En nu zaten wij op het schip, bevoorrecht door opleiding, kansen en een goed salaris, voorzien in al onze behoeften, met een stift en een flipover in de aanslag, ons aangenaam te verpozen met deze kwestie.
Pas toen ik het schip verliet, letterlijk op de valreep stond en uitgeleide werd gedaan door een hostess in uniform, drong het tot me door dat horizontalisering helemaal geen trend is, maar een politieke keuze. Ongelijkheid is een natuurlijk gegeven, ieder mens is immers uniek, maar ongelijkwaardigheid daar kun je verschillend over denken. Wel wordt de opvatting algemeen gedeeld, en dat is ook wettelijk vastgelegd, dat iedereen toegang moet hebben tot het democratische proces. En dan is de redenering rond. Overheidscommunicatie moet deze democratische gelijkwaardigheid bevorderen. Iedereen moet de kans krijgen op de hoogte te zijn, mee te denken en mee te praten. Horizontalisering is dus geen trend, maar eerder het resultaat van communicatie.