Woordenschat

Een tekst met deze titel spookt al een tijdje door mijn hoofd. Regelmatig moet ik op zoek naar woorden die ik niet paraat heb. Soms weet ik dat ze bestaan. Soms weet ik dat ook niet. Mijn woordenschat is beperkt. In alle teksten die ik schrijf, moet ik steeds een beroep doen op dezelfde woorden.
Als ik het niet meer weet, heb ik de neiging om zelf woorden te verzinnen, maar die woorden hebben voor anderen geen betekenis. Uiteindelijk moet ik het doen met wat in het woordenboek staat.
Dat is de stilzwijgende afspraak.
Al schrijvend loop ik tegen tal van problemen aan. Al eerder heb ik hier blogs over geluid geschreven. Hoe moeilijk het is het geluid van een ruitenwisser in een woord vast te leggen. Of hoe klinkt het geluid van de herfst. Alles lijkt te ruisen; de wind in de bomen, de regen op het terras. Na wat gespetter, geklater en getik, ben ik wel door de herfstgeluiden heen.
Deze verzuchting heb ik ook bij smaak. Na bitter, zoet en zout, kun je smaak alleen nog maar in analogieën beschrijven. De houterige smaak van oude asperges, of de frisse fruitsmaak van een Chardonnay.
Dat geldt ook voor geuren. Om die vast te leggen in woorden, heb je een stevig repertoire nodig aan vergelijkingen. Daarom is het boek ‘Het parfum’ van Patrick Süskind beslist een aanrader. In dat boek ruik je op elke bladzijde een nieuwe geur, van de vissekoppen op de markt in Parijs, de rotte eieren in het riool, en een combinatie van citroen en aardbei in de Provence met de zware geur van rode rozen in de Franse zon. En zo gaat dat maar door.
Als er geen passende woorden meer zijn, dan is er altijd nog de omtrekkende beweging van de metafoor; daar begint de poëzie en de lyriek. Dat is de kracht van het woord, net als de elementen van een periodiek systeem. In de beperking ligt de magie. Elk woord op zich heeft zuivere eigenschappen, maar eenmaal in verbinding begint de alchemie van de betekenis.