Watzlawick

Onverwachts bracht de buurman het afgelopen weekend een oude herinnering tot leven, toen hij de naam Paul Watzlawick liet vallen. Aanleiding was de rode wijn die geschonken werd: Palo Alto. Een goede stevige wijn van de Gall&Gall die we tegenwoordig in dozen van zes inslaan om maar niet voor verrassingen komen te staan.
De buurman associeerde de naam Palo Alto met de communicatiewetenschapper Paul Watzlawick, die in de jaren zeventig werkte bij de Stanford University in Palo Alto, Californië. Hij had bovendien dezelfde herinnering aan deze man als ik, want in één adem noemde hij zijn boek: De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie. Hij was even enthousiast als ik.
Dat boek was het eerste boek in mijn studententijd dat ik voor mijn plezier las. Tot dan toe had ik braaf de verplichte stof doorgenomen en de tentamens gehaald, maar met dit boek werd alles anders. Het is ook het enige studieboek dat ik wel drie of vier keer heb gelezen.
Paul Watzlawick beschrijft de communicatie aan de hand van het toneelstuk Who’s afraid of Virginia Woolf? van Edgar Albee. Een hit in die tijd, verfilmd en nog ontelbare malen opnieuw opgevoerd tot op de dag van vandaag. Hij legt uit dat elke uitgesproken tekst vele betekenissen kan hebben, afhankelijk van de context, de betrekking tussen spreker en luisteraar, de bedoeling van de spreker en de wijze waarop het gezegd wordt.
Belangrijkste stelregel van Watzlawick is: je kunt niet niet communiceren. Alles is communicatie, ook al doe je er het zwijgen toe. Paul Watzlawick fileert de dialogen in het stuk tot op het bot en liet mij voor het eerst zien hoe veelomvattend alledaagse communicatie is.
Ik wilde het kleine blauwe boek aan mijn buurman laten zien, maar kon het niet meteen vinden. Het zit ergens in een verhuisdoos op zolder. Nu ik me weer herinner waar de vonk oversloeg, zal ik zoeken tot ik het vind. En lees ik het opnieuw.